HISTORY OF THE LATIN LANGUAGE

Course Description

Οι παραδόσεις γίνονται διαδικτυακά στον παρακάτω σύνδεσμο που θα σταλεί στους εγγεγραμμένους μέσω του elearning φοιτητές:

Γ. Γιαννάκης

Στο μάθημα εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη της λατινικής από τις προϊστορικές της καταβολές στην ινδοευρωπαϊκή έως τη διαμόρφωση της πρότυπης λατινικής γλώσσας κατά την κλασική περίοδο και η τύχη της γλώσσας κατά την ύστερη αρχαιότητα και μετέπειτα. Θα συζητηθεί ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως είναι ο γλωσσικός χάρτης της αρχαίας Ιταλίας με τις ινδοευρωπαϊκές και μη ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, η επικράτηση της λατινικής έναντι των άλλων ιταλικών διαλέ­κτων, η ιστορική γραμματική της λατινικής. Θα εξεταστούν επίσης μια σειρά από ιστορικές και κοινωνικές παράμετροι που συνέβαλαν στην εξέλιξη της γλώσσας, όπως είναι η επίδραση της ελληνικής στη διαμόρφωση της πρότυπης λατινικής, οι γλωσσικές επιπτώσεις από την εμφάνιση και εξάπλωση του Χριστιανισμού, η διαπάλη ανάμεσα στις γραπτές και τις προφορικές τοπικές ποικιλίες της γλώσσας και η ζωή και η κοινωνική θέση των ομιλητών της λατινικής. 

Το μάθημα προσφέρεται επίσης σε φοιτητές/ήτριες της ειδίκευσης του Τομέα Κλασικών Σπουδών με τον κωδικό ΛΦΙ 178: Λατινική Γλώσσα: Ειδικά Θέματα.

Προτεινόμενα συγγράμματα:

(α) James Clackson & Geoffrey Horrocks, Ιστορία της λατινικής γλώσσας, α΄ έκδοση. Αθήνα: Δ. Ν. Παπαδήμας 2014.

(β) Ν. Χρ. Κονομής, Από την ιστορία της λατινικής γλώσσας, δ΄ έκδοση. Αθήνα: Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων 2003. 

Αξιολόγηση: Γραπτή εξέταση στην ύλη:

 (α) επιλεγέν σύγγραμμα (ολόκληρο)

(β) παραδόσεις μαθήματος 

Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

 α. Συντομογραφίες

CIL = Corpus Inscriptionum Latinarum 1862-, διάφοροι επιμελητές. Λειψία/Βερολίνο.

OLD = Glare, P.G.W. (επιμ.), 1968-82. Oxford Latin Dictionary. Οξφόρδη: Oxford University Press.

SEG = Supplementum Epigraphicum Graecum 1923-. Λέιντεν.

IG = Inscriptiones Graecae 1873-, διάφοροι επιμελητές. Βερολίνο: G. Reiner (οι τελευταίες εκδόσεις από τον εκδ. οίκο de Gruyter).

SIG = Sylloge Inscriptionum Graecarum³ 1915-24, επιμ. W. Dittenberger & F. Hiller von Gaertringen. Λειψία: S. Hirzel.

TLL = Thesaurus Linguae Latinae 1900-, διάφοροι επιμελητές. Λειψία: Teubner (από το 2000 Saur-Verlag).

 β. Βιβλία

Adams, J.N. 2003. Bilingualism and the Latin language. Κέμπριτζ: Cambridge University Press.

Adams, J.N. 2007. The regional diversification of Latin, 200ΒC - AD600. Κέμπριτζ: Cambridge University Press.

Adams, J.N. & R.G. Mayer (επιμ.), 1999. Aspects of the language of Latin poetry (Proceedings of the British Academy 93). Οξφόρδη: Oxford University Press.

Allen, W.S. 1988. Vox Latina: The pronunciation of Classical Latin, β΄ έκδ. Κέμπριτζ: Cambridge University Press.

Baldi, P. 2001. The foundations of Latin. Βερολίνο/Νέα Υόρκη: Mouton de Gruyter.

Buck, C. D. 1933. Comparative Grammar of Greek and Latin. Σικάγο/Λονδίνο: Chicago University Press.

Burton, P. 2000. The Old Latin Gospels. A study of their texts and language. Οξφόρδη: Oxford University Press.

Clackson, J. (επιμ.), 2011. A companion to the Latin language. Μάλντεν/Οξφόρδη: Blackwell.

de Melo, W.D.C. 2007b. The early Latin verb system: Archaic forms in Plautus, Terence, and Beyond. Οξφόρδη: Oxford University Press. 

der Vaan, M. 2008. Etymological dictionary of Latin and the other Italic languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionaries, τόμ. 7).Λέιντεν/Βοστόνη: Brill.

Devine, A.M. & L.D. Stephens 2006. Latin word order: Structured meaning and information. Οξφόρδη: Oxford University Press.

Dickey, E., and A. Chahoud, eds. 2010. Colloquial and literary Latin. Κέμπριτζ: Cambridge University Press.

Ernout, M. & A. Meillet 1959. Dictionnaire étymologique de la langue latine: histoire des mots (αναθεωρημένη έκδοση από τον J. André, δ΄ έκδ.).Παρίσι: Klincksieck.

Hartmann, M. 2005. Die frülateinischen Inschriften und ihre Datierung. Eine linguistischarchäologisch-paläographische Untersuchung. Βρέμη: Hempen. 

Herman, J. 2000. Vulgar Latin (μτφρ. R. Wright). University Park, PA: Pennsylvania State University Press.

Hofmann, J.B. 1951/2003. Lateinische Umgangssprache. 3rd edn. Χαϊδελβέργη: Winter (= La lingua d’uso latina. Μετάφραση και συμπλήρωση απόL. Ricottilli. Μπολόνια, 2003). 

Hofmann, J.B. & M. Leumann 1965-79. Lateinische Grammatik (Handbuch der Altertumswissenschaft, II 2.1, 2.2, 2.3). Μόναχο: Beck. (τόμ. 1:Lateinische Laut- und Formenlehre, υπό M. Leumann, 1977 (β΄ έκδ.)· τόμ. 2: Lateinische Syntax und Stilistik, υπό J.B. Hofmann, αναθεώρηση από τον A. Szantyr, 1965 (γ΄ έκδ.)· τόμ. 3: Stellenregister und Verzeichnis der nichtlateinischen Wörter, υπό F.S. Radt & A.G. Westerbrink, 1979).

Kearsley, R.A., and T.V. Evans. 2001. Greeks and Romans in imperial Asia: Mixed language inscriptions and linguistic evidence for cultural interaction until the end of AD III. Βόννη: Habelt.

Κονομής, Ν. Χρ. 2003. Από την ιστορία της λατινικής γλώσσας, δ΄ εκδ. Αθήνα: Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων.

Kramer, Johannes 2003. “Ιστορία της λατινικής γλώσσας”, στο Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, τόμ. Β: Ρώμη, Δ. Ζ. Νικήτας (επιμ.), σελ. 129-180. Αθήνα: Εκδ. Δ. Ν. Παπαδήμα (μτφρ. από τη γερμανική έκδοση σε επιμέλεια του Fritz Graf, Λειψία 2001).  

Kühner, R. & C. Stegmann 1912-76. Ausführliche Grammatik der lateinischen Sprache. Αννόβερο: Hahn. (Μέρος Ι: Elementar-, Formen- und Wortlehre, υπό R. Kühner (β΄ έκδ.), αναθεώρηση από τον Friedrich Holzweissig, 1912· Μέρος ΙΙ: Satzlehre, υπό R. Kühner & C. Stegmann, 2τόμ. (ε΄ έκδ.), αναθεώρηση από τον A. Thierfelder, 1976).

Löfstedt, E. 1956. Syntactica: Studien und Beiträge zur historischen Syntax des Lateins, 2 τόμ. Λουντ: Gleerup.

Meiser, G. 1998. Historische Laut- und Formenlehre der lateinischen Sprache. Ντάρμστατ: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

Morani, M. 2000. Introduzione alla linguistica latina. Μόναχο: LINCOM Europa.

Palmer, L.R. 1954. The Latin language. Λονδίνο: Faber.

Sihler, A.L. 2009. Συγκριτική γραμματική της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής. Αθήνα: Εκδ. Δ. Ν. Παπαδήμα (μτφρ. Δ. Καραθανάσης, επιμ. Γ. Κ. Γιαννάκης· αγγλ. έκδ.: New comparative grammar of Greek and Latin. Οξφόρδη/Νέα Υόρκη: Oxford University Press, 1995).

Σκάσσης, Ε. 1969. Ιστορική γραμματική της λατινικής γλώσσης. Αθήνα: εκδ. Ρόδης.

Stotz, P. 1996–2004. Handbuch zur lateinischen Sprache des Mittelalters. 5 vols. Μόναχο: C. H. Beck.

Väänänen, V. 1981. Introduction au latin vulgaire, 2 τόμ. Παρίσι: Klincksieck.

Vine, B. 1993. Studies in archaic Latin inscriptions (IBS 75). Ίνσμπρουκ: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck.

Wachter, R. 1987. Altlateinische Inschriften: Sprachliche und epigraphische Untersuchungen zu den Dokumenten bis etwa 150 v. Chr. Βέρνη: Lang.

Walde, A. 1938. Lateinisches etymologisches Wörterbuch, 2 τόμ. (αναθεώρηση από τον J.B. Hofmann γ΄ έκδ.)). Χαϊδελβέργη: Winter.

Wallace, R.E. 2007. The Sabellic languages of ancient Italy. Μόναχο: LINCOMGmbH.

Weiss, M. 2009. Outline of the historical and comparative grammar of Latin. Ανν Άρμπορ/Νέα Υόρκη: Beech Stave Press. (συνεχείς διορθώσεις από τον συγγραφέα στο: http://ohcgl.blogspot.com).

ΓΛΩ 382/ΛΦΙ 178: STUDY GUIDE

(Σημείωση: Οι φοιτητές θα κληθούν να αναπτύξουν ΔΥΟ από τα παρακάτω θέματα) 

1. Οι πηγές για τη μελέτη της ιστορίας της λατινικής

2. Οι ρωμαϊκές επιγραφές ως πηγές για τη μελέτη της ιστορίας της λατινικής

3. Τα φωνολογικά χαρακτηριστικά της λατινικής σε σχέση με την ινδοευρωπαϊκή

4. Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της λατινικής σε σχέση με την ινδοευρωπαϊκή

5. Ο γλωσσικός χάρτης της αρχαίας Ιταλίας

6. Ο κλάδος των σαβελλικών γλωσσών

7. Η σαβελλική και η λατινική

8. Η «Κοινή» της Κεντρικής Ιταλίας κατά το διάστημα 700-400 π.Χ.

9. Οι συνθήκες που ευνόησαν τη διαδικασία προτυποποίησης της λατινικής (ιστορικές, κοινωνικές, πολιτισμικές κτλ.)

10. Σύντομο περίγραμμα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πρώιμης λατινικής: φωνολογία      

11. Σύντομο περίγραμμα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πρώιμης λατινικής: μορφολογία

12. Σύντομο περίγραμμα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πρώιμης λατινικής: λεξιλόγιο

13. Η λατινική του Λατίου: η γλώσσα του Πραινέστε

14. Η επίδραση της ελληνικής στη λατινική των ανώτερων τάξεων

15. Η γλώσσα της ποίησης

16. Η γλώσσα της πεζογραφίας

17. Η συμβολή του Κικέρωνα στη διαμόρφωση της πρότυπης γραπτής λατινικής

18. Ομιλούμενη vs. γραπτή λατινική

19. Τα χαρακτηριστικά της προφορικής λατινικής

20. Από τη λατινική στις ρομανικές γλώσσες: Οι κυριότερες εξελίξεις κατά την ύστερη αρχαιότητα και αργότερα

21. Να σχολιαστεί από γλωσσική άποψη το παρακάτω κείμενο ή κείμενα/επιγραφές