ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

Δελτίο Περιγραφής Μαθήματος

ΓΛΩ 347: ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

Διδάσκων: Γ. Γιαννάκης (γραφείο: 305 π.κ.)

Ώρες συνεργασίας: Δευτέρα & Τετάρτη 10:00-11:00 

A. Περιεχόμενο μαθήματος

Γενική εισαγωγή, ιστορία της ινδοευρωπαϊκής γλωσσολογίας, το πρόβλημα της κοιτίδας, γλωσσοπολιτισμική παλαιοντολογία, η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια και η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή πρωτογλώσσα, μεθοδολογία της γλωσσικής αποκατάστασης. Συγκριτική γραμματική των αρχαίων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών: φωνολογία, μορφολογία, λεξικό, σύνταξη

Προτεινόμενα διδακτικά συγγράμματα: 1) Γ. Κ. Γιαννάκης, Οι Ινδοευρωπαίοι. Μέρος Α: Γλώσσα και πολιτισμός, β΄ έκδοση (ΙΝΣ [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2015)): ολόκληρο

 και 2) R.S.P. Beekes, Εισαγωγή στη συγκριτική ινδοευρωπαϊκή γλωσσολογία (ΙΝΣ [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2004): κεφ. 1,2,3,9,10,11,12,13,14,15,16,18

B. Aπαιτήσεις μαθήματος: (α) η παρακολούθηση κρίνεται απαραίτητη, (β) γραπτές εξετάσεις, (γ) προαιρετική εργασία.

Γ. Σχετική βιβλιογραφία:

Baldi, An introduction to the IE languages

Clackson, Indo-European linguistics

Klein et al., Handbook of comparative and historical Indo-European linguistics (3 vols.)

Lehmann, Theoretical foundations of IE linguistics

____. Pre-Indo-European

____ (επιμ.), A reader in nineteenth century historical Indo-European linguistics

Mallory, Oι Iνδοευρωπαίοι

Meier-Brügger, Indo-European linguistics

Meillet, Introduction à l'étude comparative des langues indo-européennes

------ & Vendryes, Traité de grammaire comparée des langues classicques

Sihler, Συγκριτική γραμματική της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής

Szemerényi, Introduction to IE linguistics

Tichy, A survey of PIE

Δ. Πρόσθετη βιβλιογραφία:

1. Γενικά έργα για την ΙΕ

Brugmann & Delbrück, Grundriss der vergleichende Grammatik der indogermanischen Sprachen

------. Kurze vergleichende Grammatik der indogermanichen Sprachen

Gamkrelidze & Ivanov, Indo-European and the Indo-Europeans

Klein et al., Handbook of comparative and historical Indo-European linguistics 

Ramat & Ramat, The Indo-European languages

Kapovic, The Indo-European languages

Buck, Comparative Grammar of Greek & Latin

Clackson, Indo-European linguistics

Cowgill-Mayrhofer, Indogermanische Grammatik

Fortson, Indo-European language and culture

Kurylowicz, The inflectional categories of IE

Hirt, Indogermanische Grammatik

Martinet, Des steppes aux océans

Haudry, L' indo-européen

------. Les indo-européens

Pedersen, The Discovery of Language

Katicic, Ancient Languages of the Balkans

Buck, A Dictionary of Selected Synonyms in the principal IE languages

Pokorny, Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch

Mann, An IE Comparative Dictionary

Rix, Lexikon der Indogermanischen Verben (LIV)

Benveniste, Indo-European Language and Society

Sergent, Les indo-européennes

Mallory & Adams, Encyclopedia of IE Culture

___. The Oxford introduction to PIE and the PIE world

Anthony, The horse, the wheel, and language

Schrader & Nehring, Reallexikon der indogermanischen Altertumskunde

Schmitt, Dichtung und Dichtersprache in indogermanischer Zeit

Meid (επ.), Sprache und Kultur der Indogermanen

Puhvel, Comparative Mythology

West, Ινδοευρωπαϊκή ποίηση και μυθολογία

Cardona-Hoenigswald-Senn, Indo-European and Indo-Europeans

Gimbutas, The Beginning of the Bronze Age in Europe and the Indo- Europeans: 3500-2500 BC, in Journal of Indo-European Studies 1[1973],163-214

------.Wave #1, in JIES 5[1977]; Wave #3, in JIES 8[1980]

------. Bronze Age Cultures in Central and Eastern Europe

2. Έργα για την ιστορική γλωσσολογία

Anttila, Historical and comparative linguistics

Bowern, C. & B. Evans (eds.). 2015. The Routledge handbook of historical linguistics

Γιαννάκης, Ιστορική γλωσσολογία και φιλολογία

Hoenigswald, Language change and linguistic reconstruction

Hock, Principles of historical linguistics

Hock & Joseph, Language history, language change, and language relationship

Joseph & Janda, The handbook of historical linguistics

Lass, Historical linguistics and language change

Lehmann, Historical linguistics

McMahon, Ιστορική Γλωσσολογία. Η θεωρία της γλωσσικής μεταβολής

Meillet, The comparative method in historical linguistics

(Robins, Σύντομη ιστορία της γλωσσολογίας: έργο για την ιστορία της γλωσσολογίας)

3. Για επιμέρους γλώσσες 

Σανσκριτική:

Macdonell, Vedic Grammar

Whitney, Sanskrit Grammar

Wackernagel, Altindische Grammatik

Thumb & Hauschild, Handbuch des Sanskrit

Mayrhofer, Kurzegefasstes Etym. Wört. des Altindischen

------. Etym. Wört. des Altindoarischen

M.M. Williams, Sanskrit-English Dictionary

Burrow, The Sanskrit Language

Iρανική:

Kent, Old Persian Grammar

Jackson, An Avesta Grammar

Reichelt, Awestisches Elementarbuch

Brandenstein & Mayrhofer, Handbuch des Altpersischen

Bartholomae, Handbuch d. altiranisch. Dialekete

------- Altiranisches Wörterbuch

Hoffmann & Forssman, Awestische Laut- und Flexionslehre

Eλληνική:

Giannakis, G.K. et al. (eds.), Encyclopedia of Ancient Greek Language and Linguistics (3 vols.) Leiden-Boston: Brill 2014 (επίσης σε ηλεκτρονική μορφή).

Sihler, Συγκριτική γραμματική της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής

Smyth, Greek Grammar

Rix, Historische Grammatik des Griechischen

Schwyzer, Griechische Grammatik

Palmer, Η αρχαία ελληνική γλώσσα

Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon

Frisk, Griechisches Etym. Wörterbuch

Chantraine, Dictionnaire Etymologique de la Langue Greque

Beekes, Etymological Dictionary of Greek

Buck, The Greek Dialects

Giannakis et. al. (επ.), Studies in ancient Greek dialects

Meier-Brügger, Griechische Sprachwissenschaft

Meillet, Aperçue d’une histoire de la langue grecque

Hoffmann, Debrunner, Scherer, Iστορία της ελληνικής γλώσσας

Xριστίδης (επ.), Iστορία της ελληνικής γλώσσας

Σταματάκος, Iστορική γραμματική της AE

Horrocks, Ελληνικά: ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της

Xεττιτική:

Friedrich, Hethitisches Elementarbuch

Sturtevant, A Comparative Grammar of the Hittite Language

Puhvel, Hittite Etymological Dictionary

Kronasser, Etymologie der Hethitischen Sprache

The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of Chicago

Carruba, Per una Grammatica ittita/Hittite Grammar

Hoffner & Melchert, A Grammar of the Hittite language (2 vols.)

Melchert, Anatolian Hist. Phonology

Λατινική:

Sihler, Συγκριτική γραμματική της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής

Palmer, The Latin Language

Leumann-Hofmann-Szantyr, Lateinische Grammatik

Lewis & Short, A Latin Dictionary

Glare, Oxford Latin Dictionary

Walde-Hofmann, Lateinisches Etymologisches Wörterbuch

Buck, An Oscan-Umbrian Grammar

Baldi, The foundations of Latin

Clackson & Horrocks, Ιστορία της λατινικής γλώσσας

Meiser, Historische Laut- und Formenlehre der lateinischen Sprache

Weiss, Historical and comparative grammar of Latin

Γερμανική:

Prokosch, A Comparative Germanic Grammar

Wright, A Grammar of the Gothic Language

Cambell, Old English Grammar

Gordon, Introduction to Old Norse

Feist, Vergl. Wörterbuch der Gotischen Sprache

Lehmann, A Gothic Etymological Dictionary

Meillet, General characteristics of the Germanic languages

Voyles, Early Germanic Grammar

Σλαβική:

Lunt, Old Church Slavonic Grammar

Leskien, Handbuch der Altbulgarischen Sprache

Vaillant, Manuel du vieux Slav

-------- Grammaire comparée des langues slaves

Shevelov, A Prehistory of Slavic

Comrie & Corbett (επιμ.), The Slavonic Languages

Bαλτική:

Stang, Vergl. Grammatik der Baltischen Sprachen

Senn, Handbuch der Litauischen Sprache

Schmalstieg, An Old Prussian Grammar

Kελτική:

Thurneysen, Old Irish Grammar

Jones, A Welsh Grammar

Evans, A Grammar of Middle Welsh

Lewis-Pedersen, A Concise Comparative Celtic Grammar

Dictionary of the Irish Language

Aρμενική:

Mann, An Armenian Historical Grammar

Meillet, Esquisse d'une Grammaire de l'Arménien classique

Schmitt, Grammatik des klassisch-Armenisch

Hübschmann, Armenische Grammatik

Tοχαρική:

Sieg-Siegling, Tocharische Grammatik

Krause-Thomas, Tocharisches Elementarbuch

Van Windekens, Le tokharien confronté avec les autres langues indo- européennes

Aλβανική:

Meyer, Kurzegefasste albanesische Grammatik

Mann, An Albanian historical Grammar

Demiraj, Historische Grammatik der Albanischen Sprachen

Orel, Albanian Etymological Dictionary

Huld, Albanian Etymologies

3. Σειρές

The Journal of Indo-European Studies (= JIES)

Indogermanisce Forschungen (= IF)

Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung (= KZ· από τον τόμο 100, με το όνομα Historische Sprachforschung = HS)

Études indo-européennes

Die Sprache

Bulletin de la Société de linguistique de Paris (= BSL)

Glotta

Kratylos

Language

Diachronica

Münchener Studien zur Sprachwissenschaft (= MSS)

Indo-European Bulletin

Linguistique Balkanique

Journal of Historical Linguistics

4. “Θησαυροί”

Δύο-τρεις τράπεζες δεδομένων με κείμενα, βιβλιογραφικό υλικό κλπ., π.χ. TITUS και University of Texas (Austin). Όλες οι σχετικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα της Indogermanische Gesellschaft (http://www.uni-halle.de/indogerm).

***

OΔHΓOΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 

1. Προετοιμασία του εδάφους

α. η γλωσσολογία ως επιστήμη της γλώσσας

β. τι είναι επιστημονική έρευνα;

γ. η επιστημονική μέθοδος και τα χαρακτηριστικά της

δ. πώς σχεδιάζεται μια επιστημονική εργασία, π.χ., πώς επιλέγεται ένα γλωσσολογικό πρόβλημα για μελέτη;

ε. αναζήτηση βιβλιογραφίας (σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, επιστημονικά περιοδικά κλπ.) και η κριτική της επισκόπηση, βιβλιογραφικές αναφορές και παραπομπές

στ. δεοντολογία και ακεραιότητα της έρευνας: ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ!!!

2. Συλλογή δεδομένων/υλικό τεκμηρίωσης

α. μέθοδοι συλλογής δεδομένων (βιβλία, λεξικά, ερωτηματολόγια, συνέντευξη, ημερολόγια κλπ.)

β. αξιοπιστία και εγκυρότητα των δεδομένων

γ. επιλογή υλικού τεκμηρίωσης 

3. Aνάλυση και ερμηνεία δεδομένων

α. αξιολόγηση, ιεράρχηση, ταξινόμηση και γενικά διαχείριση των πληροφοριών, των δεδομένων και άλλου σχετικού με την εργασία υλικού

β. ερμηνεία δεδομένων

γ. καταγραφή ευρημάτων

δ. τελικά πορίσματα

ε. αξιολόγηση ευρημάτων/πορισμάτων

4. Συγγραφή της εργασίας

α. δομή της εργασίας:

-εξώφυλλο:     -τίτλος εργασίας

                        -μάθημα

  -όνομα συγγραφέα

  -τόπος & χρόνος συγγραφής

  -ημερομηνία παράδοσης

-πίνακας περιεχομένων

-προλογικά και προκαταρκτικά στοιχεία

-διατύπωση/ορισμός του θέματος

-ιστορικό της έρευνας/επισκόπηση της βιβλιογραφίας

-σαφής διατύπωση της μεθοδολογίας

-τα δεδομένα και η ταξινόμησή τους

-ανάλυση και ερμηνεία

-πορίσματα/συμπεράσματα

-σημασία ευρημάτων

-σύνοψη/περίληψη εργασίας

-πιθανά ευρετήρια (ονομάτων, θεμάτων, λέξεων, όρων κλπ.)

-βιβλιογραφικό τμήμα (μπορείτε να ακολουθήσετε το πρότυπο του περιοδικού Language ή τον τελευταίο τόμο των ΜΕΓ--βλ. #5 παρακάτω)

-παραρτήματα: -κατάλογοι δεδομένων

                        -πίνακες, χάρτες, σχεδιαγράμματα κλπ. 

β. συγγραφή της εργασίας:

                   -χρονικοί περιορισμοί, προθεσμίες κλπ.

                   -έγκαιρη και συχνή διαβούλευση με τον διδάσκοντα

-σχεδιάσματα και αναθεωρήσεις

-διορθώσεις και βελτιώσεις

-σαφήνεια στη διατύπωση

-σωστή χρήση τεχνικών όρων και εν γένει της τεχνικής γλώσσας

-σωστή χρήση τίτλων κεφαλαίων, υποκεφαλαίων κλπ. και σωστή χρήση αρίθμησής τους

-σωστή χρήση σημειώσεων (υποσελίδιες/τέλος κειμένου)

-έλεγχος σελιδαρίθμησης

-έλεγχος των βιβλιογραφικών παραπομπών και λοιπών πηγών

-διαβάστε (μεγαλόφωνα στον εαυτό σας) μια-δυο φορές την ολοκληρωμένη εργασία πριν την παραδώσετε. Kάνετε το ίδιο σε κάποιον φίλο σας

-αναγνώριση πηγών - αποφυγή λογοκλοπής!!! (θα δοθούν οδηγίες στην συνάντηση για το θέμα). 

γ. προφορική παρουσίαση της εργασίας:

(-θα δοθούν οδηγίες για τον τρόπο οργάνωσης μιας προφορικής παρουσίασης του θέματός σας στην τάξη.

-άλλο γραπτή κι άλλο προφορική παρουσίαση: το μεγάλο πρόβλημα είναι η διαχείριση του χρόνου

-κάνετε μια-δυο δοκιμές προφορικής παρουσίασης της εργασίας σε διάστημα 20 λεπτών.

-οργανώστε το υλικό σας έτσι ώστε να καλυφθεί στον καθορισμένο χρόνο

-επιχειρήστε να προλάβετε/αποφύγετε πιθανές ερωτήσεις)

Σημείωση:  Έκταση εργασίας 10-15 δακτυλόγραφες σελίδες σε διάστιχο 1.5 και μέγεθος γραμματοσειράς 12. Στην έκταση αυτή δεν υπολογίζονται τυχόν παραρτήματα. Mέχρι το 7^ο μάθημα υποχρεωτική παρουσίαση στον διδάσκοντα διαγράμματος της εργασίας.

Hμερομηνία παράδοσης: η ημερομηνία εξέτασης του μαθήματος σύμφωνα με τον Oδηγό Σπουδών.

5. Βιβλιογραφία (δείγμα)

Aarsleff, H. 1982. From Locke to Saussure. Essays on the study of language and intellectual history. Μιννεάπολις: University of Minnesota Press.

-. 1988. “Introduction”, στο W. von Humboldt, On language. The diversity of human language-structure and its influence on the mental development of mankind. Κέμπριτζ: Cambridge University Press, vii-lxv.

Aitchison, J. 2006. Γιατί αλλάζει η γλώσσα. Πρόοδος ή παρακμή; (μτφρ. Ν. Βέργης. Τίτλος πρωτοτύπου: Language change: Progress or decay?, Κέμπριτζ 1991), Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

Alter, S.G. 1999. Darwinism and the linguistic image: Language, race, and natural theology in the nineteenth century. Βαλτιμόρη - Λονδίνο: Johns Hopkins University Press.

Anttila, R. 1989. Historical and comparative linguistics. Άμστερνταμ - Φιλαδέλφεια: John Benjamins.

Arens, H. 1969. Sprachwissenschaft. Der Gang ihrer Entwicklung von der Antike bis zur Gegenwart. Φράιμπουργκ - Μόναχο: Karl Alber. 

Ballmer, Th.T. 1985. Linguistic dynamics. Discourses, procedures and evolution. Βερολίνο - Νέα Υόρκη: Walter de Gruyter.

Campbell, L. 2003. “How to show languages are related: Methods for distant genetic relationship”, στο Joseph & Janda (2003), 262-282.

Cavalli-Sforza, L.L. 1971. The genetics of human populations. Σαν Φρανσίσκο: W. H. Freeman.

-. 1991. “Genes, peoples and languages”, Scientific American, Νοέμβριος, 72–78.

Coseriu, E. 1958 [1974]. Sincronía, diachronía, e historia. El problema del cambio linguistic. Μοντεβιδέο: Universidad de la República.

Croft, W. 2000. Explaining language change: An evolutionary approach. Χάρλοου - Νέα Υόρκη: Longman.

Dixon, R.M.W. 1997. The rise and fall of languages. Κέμπριτζ: Cambridge University Press.

Fox, A. 1995. Linguistic reconstruction. An introduction to theory and method. Οξφόρδη: Oxford University Press. 

Γιαννάκης, Γ.Κ. 2011. Ιστορική γλωσσολογία και φιλολογία. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Heilmann, L. 1977. “Linguistics and humanism”, στο Linguistics at the crossroads, επιμ. A. Makkai, V.B. Makkai, L. Heilamnn. Πάδοβα: Liviana και Λέικ Μπλαφφ, Ιλλ.: Jupiter Press, 347-370.

Hoenigswald, H.M. 1963. “On the history of the comparative method”, Anthropological Linguistics 5.1, 1-11.

Hovelacqe, A. 1888 [1876]. La linguistique. Παρίσι: Librairie Schleicher Frères.

Joseph, B.D. & R.D. Janda (επιμ.) 2003. The handbook of historical linguistics. Οξφόρδη: Blackwell.

Jespersen, O. 1922. Language: Its nature, development and origin. Λονδίνο: Macmillan.

Joseph, J.E. 2002. From Whitney to Chomsky. Essays in the history of American linguistics. Άμστερνταμ - Φιλαδέλφεια: Johns Benjamins.   

-. 2006. “Evolutionary theories: Previous theories”, στο Encyclopedia of Language and Linguistics (β΄ έκδ., επιμ. K. Brown et al.), Elsevier, 3151-3155.

Keller, R. 1994. On language change. The invisible hand in language. Λονδίνο – Νέα Υόρκη: Routledge.

Koerner, E.F.K. (επιμ.). 1983. Linguistics and evolutionary theory: Three essays by August Σλάιχερ, Ernst Haeckel, and Wilhelm Bleek. Άμστερνταμ - Φιλαδέλφεια: Johns Benjamins.

Maher, J.P. 1966. “More on the history of the comparative method: The tradition of Darwinism in August Σλάιχερ’s work”, Anthropological Linguistics 8.3, 1-12.

-. 1983. “Introduction” στο Koerner 1983, xvii-xxxii.

McMahon, A.M.S. 2005. Ιστορική γλωσσολογία. Η θεωρία της γλωσσικής μεταβολής. (μτφρ. Μ. Μητσιάκη και Α. Φλιάτουρας. Τίτλος πρωτοτύπου: Understanding language change. Κέμπριτζ 1994). Αθήνα: Μεταίχμιο.

Morpurgo Davies, A. 1975. “Language classification in the nineteenth century”, στο Current Trends in Linguistics, 13: Historiography of Linguistics, 2 vols. (επιμ. T. Sebeok), i, 607-716, Χάγη - Παρίσι: Mouton.

-. 1998. History of linguistics, vol. iv: Nineteenth century linguistics. (επιμ. G. Lepschy). Λονδίνο - Νέα Υόρκη: Longman.

Müller, F.M. 1871 [1861-64]. Lectures on the science of language. Νέα Υόρκη: Charles Scribner and Company.

Nerlich, B. 1989. “The evolution of the concept of ‘linguistic evolution’ in the 19th and 20th century”, Lingua 77, 101-112.

-. 1990. Change in language. Whitney, Bréal and Wegener. Λονδίνο - Νέα Υόρκη: Routledge.  

Nettle, D. 1999. Linguistic diversity. Οξφόρδη: Oxford University Press.

Sampson, G. 1980. Schools of linguistics: Competition and evolution. Λονδίνο: Hutchinson.

Scherer, W. 1868. Zur Geschichte der deutschen Sprache. Βερολίνο: Duncker.

Schleicher, A. 1852. Die Formenlehre der kirchenslawischen Sprache, erklärend und vergleichend dargestellt. Βόννη: H.B. König.

-. 1859. “Zur Morphologie der Sprache”, Mémoires de l’Académie des Sciences de St-Pétersbourg 1, 1-38.

6. Χρήσιμοι οδηγοί για σύνταξη επιστημονικής εργασίας

Bell, Πώς να συντάξετε μια επιστημονική εργασία. Οδηγός ερευνητικής μεθοδολογίας. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Wray & Bloomer. 2006. Projects in linguistics. A practical guide to researching language. Λονδίνο: Hodder Arnold.